Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi

AB, Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi’ni (AYÇ) ulusal yeterliliklerin daha kolay anlaşılabilmesi ve daha karşılaştırılabilir hale getirilmesi için kullanılabilecek bir çeviri aracı olarak geliştirdi. AYÇ, Avrupa genelinde öğrencilerin ve çalışanların sınır ötesi hareketliliğini, yaşam boyu öğrenimi ve mesleki gelişimi desteklemeyi amaçlar.

AYÇ nedir?

AYÇ, her tür yeterlilik için farklı ulusal yeterlilik çerçeveleri arasında bir tür çeviri aracı işlevi gören, sekiz seviyeli ve öğrenme kazanımlarına dayalı bir çerçevedir. Bu çerçeve, kişilerin yeterliliklerinin şeffaflığını, karşılaştırılabilirliğini ve taşınabilirliğini arttırmaya yardımcı olur ve farklı ülke ve kurumların yeterliliklerinin karşılaştırılabilmesini sağlar.

AYÇ, her türlü ve her düzeyde yeterliliği kapsar ve öğrenme kazanımları sayesinde kişinin neler bildiğini, anladığını ve yapabildiğini daha anlaşılır hale getirir. Seviyeler, yetkinlik düzeyine göre artar, 1. seviye en düşük seviye, 8. seviye en yüksek seviyedir. En önemlisi, AYÇ ulusal yeterlilik çerçeveleriyle yakından ilişkilidir ve yeterlilik veri tabanları sayesinde Avrupa’da her geçen gün daha erişilebilir hale gelen tüm yeterlilik türleri ve seviyelerine ilişkin kapsamlı bir harita sunar.>

AYÇ 2008’de kuruldu ve daha sonra 2017’de revize edildi. Revizyon, Avrupa’da yeterlilikler açısından şeffaflık ve karşılıklı güven oluşturulmasına ilişkin temel hedefleri gözetmeye devam ediyor. Üye Devletler, AYÇ’nin geliştirilmesi ve ulusal, uluslararası ve üçüncü ülkelere ait yeterliliklerin işverenler, çalışanlar ve öğrenciler tarafından daha iyi anlaşılabilmesi için daha etkili hale getirilmesi konusunda kararlılıklarını teyit etti.

AYÇ’ye hangi ülkeler dahil?

AB Üye Devletlerinin yanı sıra, İzlanda, Lihtenştayn ve Norveç (Avrupa Ekonomik Alanı ülkeleri), Arnavutluk, Kuzey Makedonya, Karadağ, Sırbistan ve Türkiye (aday ülkeler), Bosna Hersek, Kosova (potansiyel adaylar) ve İsviçre olmak üzere 11 başka ülke AYÇ’nin uygulanmasına yönelik olarak çalışıyor.

Başka kimler yer alıyor?

2008 yılında kurulan AYÇ Danışma Grubu (DG), Komisyon, ülkeler ve eğitim, staj, istihdam ve sivil toplum dünyasından paydaşlar arasındaki iletişimin sağlandığı merkezi forumdur. DG’nin görevi, genel anlamda tutarlılığı temin etmek, şeffaflığı ve referans verme sürecine duyulan güveni arttırmaktır. AYÇ Danışma Grubu toplantılarının tutanakları ve belgeleri Komisyon Uzman Grupları Sicili’nde yayınlanır.

Avrupa Mesleki Eğitimi Geliştirme Merkezi (Cedefop) ve Avrupa Eğitim Vakfı (AEV), Avrupa Ajansları olarak, AYÇ’nin uygulanmasını desteklemekte önemli rol oynuyor.

ENIC/NARIC ağı, akademik yeterliliklerin tanınması konusunda kurumları ve vatandaşları doğrudan desteklemek amacıyla kurulmuş ulusal merkezlerden oluşan bir ağdır.

AYÇ, yeterliliklerin tanınmasını destekleyen Avrupa genelindeki ve uluslararası diğer araçlarla birlikte çalışır.

Yükseköğretim ve üst ortaöğretim ile staj yeterliliklerinin ve yurt dışında geçirilen öğrenim dönemlerinin kazanımlarının karşılıklı olarak otomatik tanınmasının desteklenmesine ilişkin 26 Kasım 2018 tarihli Konsey Tavsiye Kararı, AYÇ’nin ulusal eğitim ve staj sistemleri arasında şeffaflığı arttırmak ve güven oluşturmak için bir araç olduğuna işaret ediyor;
AB’de mesleki yeterliliklerin tanınmasınına ilişkin 2005/36/AT sayılı Direktif, profesyonellerin sınır ötesi hareketini mümkün kılarak yurt dışında mesleklerini icra etmelerini ya da hizmet vermelerini sağlar;
Lizbon tanıma sözleşmesi, UNESCO ve Avrupa Konseyi tarafından yönetilen ve akademik yeterliliklerin Avrupa’da ve Avrupa dışında tanınmasına olanak sağlayan uluslararası bir anlaşmadır;
AYÇ, Avrupa Yükseköğretim Alanı Yeterlilik Çerçevesi ve bu çerçevenin seviye tanımları ile uyumludur. Çerçeve, hükümetlerarası Bologna Süreci’nin eğitim bakanları tarafından 2005’te kararlaştırıldı.

Referans verme süreci nedir?

AYÇ Tavsiye Kararı, ulusal yeterlilik seviyeleri ile sekiz AYÇ seviyesi arasında anlaşılır ve şeffaf bir ilişki kurulabilmesi için Üye Devletleri kendi ulusal yeterlilik çerçevelerinde veya sistemlerinde AYÇ’ye referans vermeye davet eder. Üye Devletlerin, ulusal yeterlilikler çerçevelerindeki seviyeleri veya sistemlerini AYÇ seviyelerine referans verecek şekilde gerektiği gibi gözden geçirmeleri ve güncellemeleri önerilir.

Kendi ulusal yeterliliklerinin seviyelerini AYÇ ile ilişkilendirmek isteyen tüm ülkelerin, revize edilmiş AYÇ Tavsiye Kararı’nın III. Eki’nde kararlaştırılan 10 AYÇ referans kriterine uygun, detaylı bir referans raporu hazırlamaları gerekir. Ulusal referans raporları, AYÇ Danışma Grubu’na sunulur ve referans kriterlerini yerine getiren raporlar Danışma Grubu tarafından onaylanır.

Ulusal çerçeveler AYÇ’ye referans verilerek düzenlendiğinde, yeni duyurulan yeterliliklerin (örn. sertifika, diploma, sertifika eki, diploma eki) ve/veya yeterlilik veri tabanlarının prensip olarak ilgili AYÇ ve UYÇ seviyesine açık bir şekilde referans vermesi gerekir.